Tης Πέτρας και των Άστρων

Το Στεφάνι είναι χτισμένο αμφιθεατρικά στην τραχύ και πετρώδη βουνοπλαγιά του Τραχωνίου, που βρίσκεται στην οροσειρά του Ομηρικού Τρητού στα σημερινά σύνορα της Κορινθίας με την Αργολίδα. Δεσπόζει σε υψόμετρο 830 μ. στις παρυφές μικρής, εύφορης κοιλάδας και αγναντεύει το Ναύπλιο, τα γαλάζια νερά του Αργοσαρωνικού και τις οροσειρές της ανατολικής και κεντρικής Πελοποννήσου.

Το χωριό είναι οργανωμένο σύμφωνα με τα πρότυπα των ορεινών οικισμών. Xτισμένο στη μεσημβρινή πλευρά της βουνοπλαγιάς, για να έχει καλύτερες κλιματολογικές συνθήκες, γειτνιάζει με τα χωράφια και τους βοσκότοπους που εξασφαλίζουν τα βασικά για την επιβίωση. Η τοποθεσία είναι δυσπρόσιτη και καλά προφυλαγμένη ανάμεσα στα ορεινά τμήματα που σχηματίζουν τα περίφημα και ιστορικά στενά των Δερβενακίων και της Κλεισούρας του Αγιονορίου (Κοντοπορεία), που συνδέουν την Κορινθία με το εσωτερικό της Πελοποννήσου από τα χρόνια της Αρχαιότητας.

Το τοπίο φαντάζει ανεμοδαρμένο και εξαιρετικά γυμνό- ιδίως το καλοκαίρι. Παρ' όλα αυτά η άγρια ομορφιά αυτού του μοναχικού και επιβλητικού πεδίου καθηλώνει. Εδώ η φύση μοιάζει να έχει παραμείνει αναλλοίωτη στον πέρασμα των αιώνων από τότε που το Βασίλειο των πολύχρυσων Μυκηνών διαφέντευε τον κόσμο από το πασίγνωστο ανάκτορο που βρίσκεται μόλις λίγα χιλιόμετρα ΝΔ του χωριού. Μια αρχέγονη σχεδόν μεταφυσική αίσθηση σε ωθεί να ζωντανέψεις με την φαντασία σου τους ανθρώπους που επί αιώνες ζούσαν, πολεμούσαν, προσεύχονταν σε αυτό τον τόπο. Κάθε πέτρα ένας σιωπηλός μάρτυρας της ιστορίας. Η παράδοση θέλει τους Στεφανιώτες να είναι απόγονοι των Μυκηναίων, όταν ο πληθυσμός της περιοχής του ανακτόρου κατέφυγε στα γύρω ορεινά, μετά την κάθοδο των Δωριέων το 1104 π.Χ., που σημάδεψε το τέλος της Μυκηναϊκής αυτοκρατορίας που ήταν γνωστή με το όνομα "Αχιγιάβα".

Σ' αυτή την σκληρή, βραχώδη και άξενη γη σώζονται σημαντικά βυζαντινά και μεταβυζαντινά μνημεία που παραπέμπουν στην μακραίωνη χριστιανική ιστορία του οροπεδίου που βρίσκεται ανάμεσα στο Στεφάνι και το μεσαιωνικό Αγιονόρι. Ιδιαίτερα αξίζει να αναφερθούμε στο καθολικό ναό της Παλαιάς Μονής του Ταξιάρχη Μιχαήλ που χρονολογείται από το 13ο αιώνα και βρίσκεται σε βαθιά, δύσβατη χαράδρα περιβαλλόμενο από μαγευτική φύση. Πρόκειται για ένα από τα παλαιότερα σωζόμενα μνημεία της περιοχής. Η μονή Στεφανίου αφιερωμένη στον Μεγαλομάρτυρα Αγίου Δημητρίου συνεχίζει εδώ και αιώνες την μοναστική παράδοση αυτού του τόπου. Αποτελεί προορισμός για πλήθος προσκυνητών όλο το χρόνο και ιδιαίτερα στο ετήσιο πανηγύρι που διοργανώνει στις 26. Οκτωβρίου.

Σε λόφο δυτικά του χωριού υψώνεται το Αστεροσκοπείο Στεφανίου που λειτουργικά αξιοποιείται από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης και προσφέρει εδώ και τέσσερις δεκαετίες τις πολύτιμες υπηρεσίες του στον χώρο των αστροφυσικών παρατηρήσεων, εμφανίζοντας μια αξιοπρεπέστατη παρουσία στο διεθνή επιστημονικό κόσμο, και ειδικότερα στην παρακολούθηση μεταβλητών αστέρων, όπου το τηλεσκόπιο του Στεφανίου θεωρείται σήμερα το κορηφαίο ερευνητικό όργανο του κόσμου. Η τοποθεσία του αστεροσκοπείου δεν επιλέχθηκε τυχαία. Η Αργολιδοκορινθία είναι η περιοχή της ηπειρωτικής Ελλάδας που παρουσιάζει την λιγότερη νέφωση και είναι συνεπώς καταλληλότερη για την εγκατάσταση οπτικών τηλεσκοπίων. Ο ξάστερος ουρανός στο Στεφάνι είναι κατάλληλος για παρατηρήσεις ακόμα και με γυμνό μάτι.

Πέτρινα σπίτια, νερόμυλοι και βρύσες, δείγματα της λαϊκής αρχιτεκτονικής των προγόνων μας, ο αμέτρητος αριθμός παμπάλαιων ξερολιθιών συμπληρώνουν την σύνθεση του μοναδικού χαρακτήρα του χωριού. Αξίζει να δει κανείς την Ανατολή του Ήλιου πάνω από τον Αραχναίο, ενώ από τις βουνοκορφές της Ψηλής Ράχης και του Προφήτη Ηλεία η πανοραμική θέα κόβει την ανάσα.

Το Στεφάνι είναι ένας τόπος μαγικός, που σε προσκαλεί να περπατήσεις στα μονοπάτια της φύσης, να απλώνεις το χέρι στα άστρα, να προσκυνήσεις σε ξεχασμένα μοναστήρια, να θαυμάζεις τοπία που δεν αντικρίζεις συχνά.