Καθώς γιγάντια αιολικά πάρκα κατασκευάζονται εν ριπή οφθαλμού απ' άκρου σ' άκρον στην Ευρώπη και με συχνότατο το φαινόμενο παράκαμψης των τοπικών κοινωνιών, οι φωνές διαμαρτυρίας κατά της εγκατάστασης ανεμογεννητριών πληθαίνουν μέρα με την ημέρα. Χαρακτηριστικά θα αναφέρουμε ότι μόνο το 2005 εγκαταστάθηκαν στη Γερμανία ΑΠ συνολικής ισχύος 1.808 MW, στην Ισπανία 1.764 MW και στην Πορτογαλία 500 MW.

Η Πανευρωπαϊκή Ομοσπονδία για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς EUROPA NOSTRA, στη συνάντηση της Χάγης το Σεπτέμβριο του 2004, συζήτησε τις επιπτώσεις στο περιβάλλον και την πολιτιστική κληρονομιά, της γρήγορα αναπτυσσόμενης χρήσης της αιολικής ενέργειας.
Τονίζοντας πως μοιράζεται τις σοβαρές διεθνείς ανησυχίες για τις κλιματολογικές αλλαγές η Ομοσπονδία επεσήμανε όμως πως οι εθνικές ενεργειακές πολιτικές στην πλειονότητά τους δεν εξετάζουν επαρκώς την πλευρά της εξοικονόμησης ενέργειας καθώς και της προώθησης της ενεργειακής αποδοτικότητας και δεν καταβάλλουν αρκετές προσπάθειες ώστε να προωθηθούν όλες οι μορφές ανανεώσιμης ενέργειας. Αντιθέτως τείνουν να εστιάσουν υπερβολικά στην αιολική ενέργεια προσφέροντας εξαιρετικά ελκυστικά κίνητρα και χαλαρή νομοθεσία, αποτυγχάνοντας να κάνουν έτσι μια ισορροπημένη αξιολόγηση των πλεονεκτημάτων και των μειονεκτημάτων της.

Το γεγονός αυτό έχει σαν αποτέλεσμα μεγάλες εκτάσεις όμορφου τοπίου σε όλη την Ευρώπη να κυριαρχούνται τώρα από ομάδες όλο και μεγαλύτερων ανεμογεννητριών, μετατρεπόμενες σε βιομηχανικές ζώνες και με επακόλουθο την καταστροφή της φυσικής κληρονομιάς.
Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της EUROPA NOSTRA σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες δημιουργείται μια κατάσταση όπου κατά τη διαδικασία λήψης αποφάσεων για την εγκατάσταση ΑΠ δεν εξετάζονται επαρκώς οι κοινωνικές, οικονομικές, τουριστικές, ιστορικές, πολιτικές επιπτώσεις καθώς και οι επιπτώσεις στην άγρια φύση και στα τοπία, ενώ τέτοιου είδους διαδικασίες θα έπρεπε να περιλαμβάνουν εκτεταμένες διαβουλεύσεις και να λαμβάνουν υπόψη τους πάντα τον αντίκτυπο στην τοπική κοινωνία, τα αποτελέσματα μιας προσεκτικής και αντικειμενικής ανάλυσης των ισχυρισμών των επενδυτών για την αποσόβηση της έκλυσης ρύπων, τον βαθμό της οπτικής όχλησης σχετικά και με τον χαρακτήρα και την ποιότητα των περιχώρων, τη συμπληρωματική ζημιά που προκαλείται στο τοπίο, τους ευαίσθητους βιότοπους, τη ροή των υδάτων και άλλων πτυχών του περιβάλλοντος, την ενόχληση από τον θόρυβο και τους υποήχους, τη φωτοσκίαση, τη μείωση της αξίας των ακινήτων, το βαθμό στον οποίο είναι δυνατόν να εγγυηθεί κανείς την αποκατάσταση της περιοχής στην αρχική της μορφή μετά το τέλος της κατασκευής, και τέλος τον αντίκτυπο σε περιοχές που υποδεικνύονται ως διεθνώς, εθνικά, περιφερειακά ή και τοπικά προστατευόμενες.

ΓΕΡΜΑΝΙΑ: Είναι μια από τις πρώτες σε παγκόσμιο επίπεδο χώρες ανάπτυξης της αιολικής ενέργειας, με συνολική έως σήμερα εγκατεστημένη ισχύ 18.428 MW από ΑΠ. Η ίδια όμως η Υπηρεσία Ενέργειας της Γερμανικής κυβέρνησης επισημαίνει σε έκθεσή της πως τα ΑΠ αποδεικνύονται ένας εξαιρετικά δαπανηρός και αναποτελεσματικός τρόπος για τον περιορισμό των αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Η μείωση κατά ένα τόνο της εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα κοστίζει 41-77 ευρώ. Η Γερμανική έκθεση που αφορά όλες τις ευρωπαϊκές χώρες συμπεραίνει ότι αντί να δαπανούμε δισεκατομμύρια για την κατασκευή νέων ανεμογεννητριών, θα πρέπει να στρέψουμε την προσοχή μας στην ανέγερση κατοικιών που θα είναι πιο οικονομικές από την άποψη της κατανάλωσης ενέργειας.

Μανιφέστο του Darmstad: Κι ενώ ήδη έχουν κατασκευαστεί στη χώρα περισσότερες από 15.000 ανεμογεννήτριες, αριθμός που θα πρέπει να διπλασιαστεί μέχρι το 2010, από το Σεπτέμβριο του 1998 κιόλας πάνω από 100 διαπρεπείς καθηγητές και συγγραφείς παρουσίασαν το «Μανιφέστο του Darmstadt», αφουγκραζόμενοι, όπως επεσήμαναν, τις ανησυχίες πολλών κατοίκων για την ολοένα αυξανόμενη καταστροφή της φύσης και του πολιτισμικο-ιστορικού χαρακτήρα των περιοχών όπου εγκαθίστανται ανεμογεννήτριες και μη θέλοντας, όπως τόνισαν, να αφήσουν να περάσει έτσι σιωπηρά αυτή η «ολέθρια», όπως την χαρακτήρισαν, δραστηριότητα. Οι υπογράφοντες τονίζουν ιδιαίτερα το γεγονός πως αν και η Γερμανία έχει πάρει το προβάδισμα στην επέκταση της αιολικής ενέργειας, δεν έχει καταστεί δυνατό μέχρι σήμερα να αντικατασταθεί έστω και ένας πυρηνικός σταθμός ή συμβατικός σταθμός παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, ενώ από την άλλη αυτός ο τύπος τεχνολογίας προωθείται πριν ακόμη αξιολογηθούν η αποτελεσματικότητα και οι συνέπειές του. Πολιτιστικά τοπία που χρειάστηκαν αιώνες για να δημιουργηθούν παραδίδονται στο έλεος μιας ασύμφορης λόγω χαμηλής ενεργειακής παραγωγής και υψηλού κόστους επένδυσης τεχνολογίας, ενώ όλο και περισσότεροι άνθρωποι περιγράφουν τις ζωές τους ως αφόρητες όταν εκτίθενται άμεσα στις ακουστικές και οπτικές επιδράσεις των αιολικών πάρκων. Χαρακτηριστικά αναφέρεται: «Η ενεργειακή ικανότητα της αιολικής ενέργειας είναι συγκριτικά χαμηλή. Οι σύγχρονες ανεμογεννήτριες με μια επιφάνεια εμβαδού των πτερυγίων τους ίσα με το μέγεθος ενός γηπέδου ποδοσφαίρου παράγουν μόνο ένα μικροσκοπικό μερίδιο της ενέργειας που παράγεται από τους συμβατικούς σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος. Έτσι, σήμερα, στη Γερμανία με περισσότερες από πέντε χιλιάδες ανεμογεννήτριες παράγεται λιγότερο από το 1% της ηλεκτρικής ενέργειας που απαιτείται, ή μόνο ελαφρώς περισσότερο από ένα χιλιοστό της συνολικής παραγόμενης ενέργειας. Οι αριθμοί ρύπανσης είναι παρόμοιοι για τον ίδιο λόγο. Η συμβολή που γίνεται με την χρήση της αιολικής ενέργειας στην μείωση των αερίων του θερμοκηπίου είναι κάπου μεταξύ ένα και δύο χιλιοστά. Επομένως η αιολική ενέργεια δεν έχει καμία σημασία για τα ενεργειακά ισοζύγια και τα ισοζύγια των ρύπων και του αέριων του θερμοκηπίου. Συγχρόνως πρέπει να λάβουμε υπόψη το γεγονός ότι η οικονομική ανάπτυξη φέρνει πάντα μια αυξανόμενη ζήτηση για ενέργεια - παρά τις προσπάθειες που καταβάλλονται με την τεχνολογία προς τη μεγαλύτερη αποδοτικότητα στο μετασχηματισμό και την κατανάλωση ενέργειας. Αυτό σημαίνει για την αιολική ενέργεια ότι, επειδή έχει μια τέτοια μικρή συμμετοχή στις στατιστικές, έχει χάσει ήδη το παιχνίδι σε μια οικονομική τάξη που προσανατολίζεται στην ανάπτυξη. Αυτή τη στιγμή η συνολική κατανάλωση ενέργειας στη Γερμανία αυξάνεται κατά 70 φορές γρηγορότερα από τη δυνατότητα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από τον άνεμο». Με το Μανιφέστο απαιτήθηκε η απόσυρση όλων των άμεσων και έμμεσων επιχορηγήσεων και ζητήθηκε τα δημόσια αυτά κεφάλαια να διατίθενται σε μεγαλύτερη κλίμακα για την ανάπτυξη αποδοτικότερων τεχνολογιών και για το είδος έρευνας που θα είναι σε θέση να παρέχει τις πραγματικές λύσεις στα προβλήματα της ενέργειας με ένα τρόπο που θα είναι φιλικός προς το περιβάλλον και διαρκείας.
Θα πρέπει ιδιαιτέρως να τονιστεί πως, αν και κατέχοντας τα σκήπτρα στην εγκατάσταση ΑΠ, η Γερμανία έχει καταφέρει μόνο το 10% της ενέργειας που χρειάζεται να προέρχεται από το σύνολο των ΑΠΕ, ενώ πάνω από 1,1 δις ευρώ θα απαιτηθούν για τη σύνδεση με το υπάρχον ηλεκτρικό δίκτυό της των νέων ανεμογεννητριών που θα κατασκευαστούν ως το 2015, τότε που το 20% της ηλεκτρικής ενέργειάς της θα παράγεται από ΑΠΕ.

ΜΕΓΑΛΗ ΒΡΕΤΑΝΙΑ: Ως το 2005 είχαν εγκατασταθεί 1.034 μεγάλες ανεμογεννήτριες ισχύος 700 MW ενώ η συνολική εγκατεστημένη ισχύς από ΑΠ ως το 2010 αναμένεται να φτάνει τα 9000 MW. Στοιχεία που δημοσιεύτηκαν στην εφημερίδα Country Guardian αναφέρουν ότι θα χρειάζονταν 14.400 ανεμογεννήτριες για να παραχθεί το 4,4% του ηλεκτρικού ρεύματος που έχει ανάγκη η χώρα και 32.700 για το 10% ενώ οι δείκτες μόλυνσης παραμένουν στα ίδια επίπεδα καθώς η συνεισφορά της αιολικής ενέργειας στην αποφυγή του φαινομένου του θερμοκηπίου είναι περίπου 1 έως 2 τοις χιλίοις. Το Γραφείο Εθνικών Λογαριασμών της Βρετανίας, σε έκθεσή του για τις ΑΠΕ, υποστηρίζει ότι η αιολική ενέργεια είναι ο πιο ακριβός τρόπος για τον περιορισμό της εκπομπής ρύπων, καθώς κάθε τόνος διοξειδίου του άνθρακα που μειώνεται μ' αυτόν τον τρόπο κοστίζει 112-224 ευρώ. Σύμφωνα με την ίδια την Υπηρεσία Προστασίας της Υπαίθρου της Αγγλίας, όπως προκύπτει από αναφορά της στην Κυβέρνηση, τα ΑΠ είναι μια μορφή βιομηχανικής ανάπτυξης και προτείνεται να δημιουργούνται σε ήδη υποβαθμισμένες περιοχές. Περισσότερες από 100 εθνικές και τοπικές ομάδες με την καθοδήγηση μερικών από τους πιο σπουδαίους οικολόγους της χώρας αντιδρούν υποστηρίζοντας ότι η αιολική ισχύς είναι ανεπαρκής, οικονομικά ασύμφορη, καταστρέφει την επαρχία και τελικά έχει μικρή διαφορά στις εκπομπές του άνθρακα. Σε Έκθεση, τέλος, για την ανάπτυξη των ΑΠ που εκπονήθηκε από τον Οργανισμό Τουρισμού της Ουαλίας το 1999, επισημαίνεται ότι σε τουριστικές περιοχές της Ουαλίας, της Δανίας και της Ολλανδίας όπου εγκαταστάθηκαν ΑΠ παρατηρήθηκε μια μέση μείωση της τουριστικής κίνησης της τάξης του 30% κατά την πρώτη δεκαετία.

ΓΑΛΛΙΑ: Οι αντιδράσεις αυξάνονται και η Εθνική Οργάνωση Vent de Colere που έχει δημιουργηθεί, τονίζει με συνεχή άρθρα και φωτογραφίες στην ιστοσελίδα της το γεγονός πως οι ανεμογεννήτριες δεν είναι τόσο «αθώες» όσο οι επενδυτές θέλουν να παρουσιάσουν. Χαρακτηριστική η φωτογραφία από ΑΠ στο Ally όπου η ιδιοκτήτρια εταιρεία έχει τοποθετήσει πινακίδα με την προειδοποίηση: «Απαγορεύεται η πρόσβαση στο εργοτάξιο. Κίνδυνος παγόπτωσης γύρω από τις ανεμογεννήτριες σε διάμετρο 300 μέτρων. Απαγορεύεται να πλησιάζετε με οποιοδήποτε τρόπο».

ΟΛΛΑΝΔΙΑ: Μέχρι το 2010, σχεδιάζεται η εγκατάσταση ΑΠ συνολικής ισχύος 1.500 MW. Η ανακοίνωση και μόνον της λίστας με τις πιθανές τοποθεσίες έχει ήδη πυροδοτήσει, σύμφωνα με το Ολλανδικό περιοδικό Milieu, πάνω από 3.000 επιστολές διαμαρτυρίας μόνο στην περιοχή της Ουτρέχτης.

ΔΑΝΙΑ: Η χώρα έχει ανάγει την αιολική ενέργεια σε αιχμή του δόρατος της βιομηχανίας της, με το 20% της ενέργειάς της να παράγεται από ΑΠ. Οι αντιδράσεις, αν και λιγότερες από άλλες ευρωπαϊκές χώρες, αυξάνονται το τελευταίο διάστημα με αποτέλεσμα η εγκατάσταση ανεμογεννητριών να προσανατολίζεται τώρα μέσα στη θάλασσα, μακριά από τις ακτές με στόχο την μείωση των οχλήσεων και των επιπτώσεων στο περιβάλλον. Σύμφωνα τέλος με έκθεση της Διεθνούς Εταιρείας Εκτίμησης Ακινήτων SAVILLIS, που ήρθε στη δημοσιότητα το 1998, σε περιοχές ανάπτυξης ΑΠ οι τιμές των σπιτιών και των οικοπέδων έχουν παρουσιάσει πτώση μέχρι και 40%.

ΕΛΛΑΔΑ: Οι προσπάθειες για την αξιοποίηση του αιολικού δυναμικού της χώρας ξεκίνησαν στο τέλος της δεκαετίας του 70. Μέχρι σήμερα πολύ νερό κύλησε στ' αυλάκι και μεγάλα ΑΠ έκαναν την εμφάνισή τους σε όλη την επικράτεια.
Η ύπαρξη αντιδράσεων από τις τοπικές κοινωνίες έχει σκοπίμως αποσιωπηθεί. Κι όμως στις περισσότερες περιοχές τοπικοί φορείς και κάτοικοι εξεγέρθηκαν στις επιχειρούμενες επεμβάσεις. Στη Ν. Εύβοια, που ως το 2001 κυριολεκτικά «γαζώθηκε» από δεκάδες πυλώνες στα 31 ΑΠ που δημιουργήθηκαν, καταγγελίες φορέων και συλλόγων έφτασαν μέχρι την Ευρωπαϊκή Ένωση για την άναρχη και ασύδοτη εγκατάσταση και λειτουργία των ΑΠ στο Νομό ακόμη και σε περιοχές προς ένταξη στο δίκτυο NATURA, ενώ βουλευτές και αυτοδιοικητικοί έφεραν το θέμα μέχρι τα κυβερνητικά κλιμάκια. Στη Λέσβο, το θέμα της εγκατάστασης του ΑΠ το 1991 πήρε τεράστιες διαστάσεις καθώς ο χώρος που επιλέχτηκε στο Σίγρι ανήκει στην ευρύτερη περιοχή του Απολιθωμένου Δάσους, το οποίο με ΠΔ έχει χαρακτηριστεί «διατηρητέο μνημείο της φύσης». Μετά από προσφυγές στο ΣτΕ και δικαστικές διαμάχες, το ΑΠ Σιγρίου με 9 ανεμογεννήτριες άρχισε να λειτουργεί το Νοέμβριο του 1999. Στην Ευρυτανία και τη Φθιώτιδα, έντονες αντιδράσεις ήγειρε το 2003 η πρόθεση εγκατάστασης ΑΠ στη ράχη του Τυμφρηστού σε περιοχή ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους. Με ομόφωνες αποφάσεις τους Νομαρχία Φθιώτιδας, ενδιαφερόμενοι και όμοροι Δήμοι, οικολογικές ομάδες, πολιτιστικοί και κυνηγετικοί σύλλογοι καταδίκασαν την προσπάθεια αυτή. Οι αντιδράσεις έγιναν πιο πιεστικές και οργανωμένες όταν οι τοπικές κοινωνίες ενημερώθηκαν από αρμόδιες αρχές και ειδικούς επιστήμονες. Σήμερα σύμφωνα με τους κατοίκους η εταιρεία με διαφημιστικά μηνύματα και παρεμβάσεις στα ΜΜΕ του Νομού προσπαθεί να αναστρέψει το αρνητικό κλίμα. Οι αντιδράσεις που καταγράφεται εδώ δεν είναι φυσικά οι μόνες. Από την Κρήτη ως τον Έβρο, ο όγκος των αντιδράσεων ήταν τεράστιος και μεγαλώνει καθημερινά καθώς οι αιτήσεις για ΑΠ αυξάνουν γεωμετρικά. Ο περιορισμένος χώρος του τεύχους δε μας επέτρεψε να τις παραθέσουμε όλες. Στα επόμενα τεύχη μας θα επανερχόμαστε συνεχώς στο ζωτικής σημασίας αυτό θέμα.
Γεγονός λοιπόν παραμένει πως πουθενά στην Ευρώπη οι κάτοικοι δεν δέχονται τα ΑΠ με «ανοιχτές αγκάλες». Παρά ταύτα τόσο οικονομικά συμφέροντα όσο και πολιτικές σκοπιμότητες οδηγούν τις Ευρωπαϊκές κυβερνήσεις στην ανεξέλεγκτη προώθηση αυτής της τεχνολογίας καταστέλλοντας τα αρνητικά αποτελέσματα της, συχνά αγνοώντας την επιστημονική γνώση και τέλος αναγκάζοντας όλο και περισσότερους ανθρώπους να ζήσουν αβάσταχτα δίπλα σε μηχανές καταπιεστικών διαστάσεων.