H Ευστέφανος Μυκήνη του Ομήρου

Η ιστορία ενός τόπου αποτελεί περιουσία της κοινωνίας της, τα θεμέλια της. Κατά συνέπεια η επίγνωση της αποτελεί βασική ανάγκη για τον άνθρωπο που κατοικεί στον τόπο αυτό και προϋπόθεση για την κοινωνική εξέλιξη.

Η ιστορία του Στεφανίου παραμένει μέχρι σήμερα κατά μεγάλο μέρος ανεξερεύνητη και χαμένη στα βάθη των αιώνων. Δεν υπάρχουν πηγές που να συμβάλουν με βεβαιότητα στο σχηματισμό της άποψης ότι το Στεφάνι υπήρχε, ως οικισμός, πριν από την Τουρκοκρατία. Αλλά αν και δεν έχει πραγματοποιηθεί συστηματική έρευνα της περιοχής από ιστορικούς, η συνεχής οίκηση της κοιλάδας του Στεφανίου και του Κεφαλαρίου από την αρχαιότητα και μετά πιστοποιείται όχι μόνο από τα υπολείμματα μυκηναϊκών δρόμων, κτισμάτων και τάφων, από κεραμικά κατάλοιπα των μυκηναϊκών, ρωμαϊκών και υστερορωμαϊκών χρόνων που βρίσκονται κατάσπαρτα στη περιοχή, αλλά και από νομίσματα που βρέθηκαν στη περιοχή του «Κρανιδά», το χωριό-φάντασμα του Στεφανίου, και μαρτυρούν μια συνεχής οίκηση από το 500 μ.Χ. μέχρι και τη Φραγκοκρατία. Έτσι δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι στο Στεφάνι ζούσε, εργάστηκε και πέρασε λαός.

Η άμεση γειτνίαση με ένα από τα πιο σημαντικά πολιτιστικά μνημεία του κόσμου, το ανάκτορο των Μυκηνών, σε συνδυασμό με τους μυκηναϊκούς δρόμους που διασχίζουν την περιοχή, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι το Στεφάνι αποτελούσε αγροτική και κτηνοτροφική περιοχή που συνέβαλε παραγωγικά στην τροφοδότηση των Μυκηνών. Η ονομασία «Στεφάνι» πολύ πιθανόν να προέρχεται ήδη από την μυκηναϊκή εποχή. Ο Όμηρος στην Οδύσσεια του κάνοντας αναφορά στη προέλευση της ονομασίας των Μυκηνών, μας διηγείται ότι η πόλη πήρε το όνομα της από την κόρη του ποταμού Ίναχου, την «Ευστέφανος τε Μυκήνη» την «Μυκήνη με το όμορφο Στεφάνι».
Οι μυκηναϊκές ρίζες του Στεφανίου θεωρούνται κάτι παραπάνω από δεδομένες στην τοπική παράδοση, που θέλει τους Στεφανιώτες να είναι απόγονοι των Μυκηναίων που κατέφυγαν από το ανάκτορο στα γύρω ορεινά μετά την καταστροφή της πόλης τους. Άλλωστε το Στεφάνι στην ιστορία φαίνεται να έχει αποτελέσει επαναλελειμενα καταφύγιο για τους ανθρώπους των γύρω πεδινών σε περιόδους ταραχών και πολέμων.
Η ιστορία του Στεφανίου σίγουρα δεν επηρεάστηκε μόνο από τις Μυκήνες αλλά και από την πόλη της Αρχαίας Τενέας, που ιδρύθηκε όπως μας διηγείται ο Παυσανίας από Τενίδιους αιχμάλωτους που εγκατέστησε στη περιοχή ο Αγαμέμνων μετά την επιστροφή του από την Τροία. Άλλωστε η λατρεία του Απόλλωνα Σμινθέα, που μαρτυρείτε σε αρχαιολογικά ευρήματα στη περιοχή του Κεφαλαρίου, που η αρχαιολογία απέδωσε σε ναΐσκου του Απόλλωνα Σμινθέα, αλλά και στη τοπική παράδοση, φαίνεται πως ήταν ευρέως διαδομένη.

Το σημαντικότερο γεγονός της νεότερης ιστορίας του Στεφανίου εξελίχθηκε τον Ιούλιο του 1822 κατά την Ελληνική Επανάσταση, όταν το Στεφάνι έγινε το στρατόπεδο των Ελλήνων οπλαρχηγών, μεταξύ άλλων και των Νικηταρά και Παπαφλέσσα, και εξελίχθηκε στα στενά περάσματα της περιοχής μία από τις πιο αιματηρές και αποφασιστικές μάχες για την έκβαση της επανάστασης: Η Καταστροφή του Δράμαλη.

Σε αυτή την ιστοσελίδα θα προσπαθήσουμε να αναπτύξουμε την ιστορία του Στεφανίου με βάση τα ιστορικά δεδομένα και τις έγκυρες πηγές που αφορούν το Στεφάνι αλλά και την ευρύτερη περιοχή, μεταφέροντας και την προφορική παράδοση η οποία αξίζει να ερευνηθεί ως προς τις αλήθειες που κρύβει.

Αναμφίβολα μια διεξοδική επιστημονική έρευνα θα ήταν χρήσιμη όχι μόνο για το Στεφάνι αλλά και για την ευρύτερη περιοχή.