Παρ' ότι τα νούμερα της προηγούμενης «ανατομίας» είναι συντριπτικά και από μόνα τους υπεραρκετά για να καταδείξουν πως κάτι «χοντρό» κρύβεται πίσω από την υστερία των ΑΠΕ, ο κατάλογος των αρνητικών είναι πολύ μεγάλος και δε φτάνει ένα αφιέρωμα για να τον τελειώσει. Η μερίδα των υπερασπιστών , καλά οχυρωμένη πίσω από την καραμέλα των ανανεώσιμων πηγών που θα μας σώσουν από τις ρυπογόνες, αποφεύγει συστηματικά να τοποθετηθεί απέναντι στον ισχυρό αντίλογο. Ένα από τα πολύ αμφιλεγόμενα σημεία που προσπαθεί να ξεπεράσει με «θριαμβευτικά» συγκριτικά στοιχεία είναι και αυτό της ηχητικής όχλησης. Μια ανεμογεννήτρια τοποθετείται αρκετά χαμηλά στον πίνακα με τις «μέσες στάθμες θορύβου σε ντεσιμπέλ» και χρησιμοποιείται δραστικά σαν προνόμιο υπεράσπισης. Σ' αυτόν τον πίνακα, βρίσκουμε συνήθως στην κορυφή το αεροπλάνο με μέση στάθμη θορύβου τα 140 ντεσιμπέλ (db) και την ανεμογεννήτρια με 45-60 ντεσιμπέλ (db) να γειτνιάζει με τις μέσες στάθμες θορύβου ενός σπιτιού ή ενός γραφείου.
Υπάρχουν, όμως νεότερες μελέτες και έρευνες που δεν συμφωνούν καθόλου με την απλοϊκότητα αυτών των μετρήσεων και που μένουν επιμελώς στη σκιά αφού τα πορίσματά τους δεν συμφέρουν την υπεράσπιση.
Δημοσιεύουμε στη συνέχεια 2 περιληπτικά κείμενα που αναφέρονται στην έρευνα του G.P. van den Berg από το Science Shop for Physics του Πανεπιστημίου του Γκρόνιγκεν της Ολλανδίας για την οποία δεν γνωρίζουμε να έχει οργανωθεί αντίλογος.

Επιδράσεις του διαγράμματος του ανέμου τη νύχτα στον ήχο ανεμογεννητριών

Η έρευνα του van den Berg έγινε για λογαριασμό των κατοίκων της περιοχής του χωριού Bellingwolde της Ολλανδίας, που είχαν αντιδράσει έντονα στο θόρυβο και τη φωτοσκίαση που προκαλούσε το γερμανικό αιολικό πάρκο του Rhede (17 ανεμογεννήτριες συνολικής ισχύος 30 MW), το οποίο είχε τεθεί σε λειτουργία το 2001, 400 μέτρα από τα ολλανδικά σύνορα και 500 μέτρα από τον πιο κοντινό οικισμό. Ο χειριστής του αιολικού πάρκου αρνήθηκε να λάβει οποιαδήποτε μέτρα ή να εξερευνήσει το πρόβλημα του θορύβου, δεδομένου ότι οι μετρήσεις που είχαν γίνει για να αξιολογήσουν την πιθανή ηχητική όχληση, η οποία υπολογίστηκε σε 43 dB(A), δεν έδειχναν ότι ο θόρυβος του αιολικού πάρκου θα ξεπερνούσε τα γερμανικά και ολλανδικά επιτρεπόμενα όρια (45 dB(A). )
Οι κάτοικοι κατέφυγαν σε γερμανικό δικαστήριο όπου απέτυχαν για διαδικαστικούς λόγους. Για να φέρουν την υπόθεση σε ολλανδικό δικαστήριο έπρεπε να προσκομίσουν επιχειρήματα που μόνο ειδικοί θα μπορούσαν να τους προμηθεύσουν.

Το Science Shop for Physics του πανεπιστημίου του Γκρόνινγεν Ολλανδίας είχε μόλις εκδώσει μία έκθεση στην οποία εξηγούσαν τη πιθανή ασυμφωνία μεταξύ της υπολογισμένης και πραγματικής στάθμης ηχητικής όχλησης από ανεμογεννήτριες, λόγω αλλαγών στο διάγραμμα του ανέμου. Οι κάτοικοι ζήτησαν από τους ερευνητές να εξερευνήσουν τις επιπτώσεις μιας τέτοιας ασυμφωνίας μέσω μετρήσεων της ηχητικής στάθμης στο αιολικό πάρκο του Rhede. Αν και στην αρχή ο χειριστής του αιολικού πάρκου είχε συμφωνήσει να συνεργαστεί μαζί με τους ερευνητές, και να προμηθεύει τους ερευνητές με στοιχεία όπως απόδοση των ανεμογεννητριών, ταχύτητες περιστροφής κλπ., απέσυρε τη βοήθειά του όταν ξεκίνησαν οι μετρήσεις.

Το συμπέρασμα που έβγαλαν οι ερευνητές μετά από εκτενείς μετρήσεις, είναι ότι η ηχητική στάθμη κοντά στο αιολικό πάρκο είναι κατά πολύ υψηλότερη από ότι αναμένονταν. Επίσης ανακάλυψαν ότι οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται γενικότερα από τους υπεύθυνους για την ανάπτυξη αιολικών πάρκων για να προβλέψουν την ηχητική όχληση από ανεμογεννήτριες και αιολικά πάρκα, είναι σε σοβαρό βαθμό ανακριβείς, λόγω της υποθέσεως ότι οι ταχύτητες του ανέμου που μετριούνται κατά κανόνα σε ένα ύψος αναφοράς 10 μέτρων δεν είναι αντιπροσωπευτικές για τις ταχύτητες του ανέμου στα μεγάλα ύψη των σύγχρονων ανεμογεννητριών (που φτάνουν τα 100 μέτρα και βάλε).

Η μεγάλη απόκλιση ανάμεσα στη ταχύτητα του ανέμου στο επίπεδο του εδάφους και της ταχύτητας του ανέμου στο ύψος του άξονα της ανεμογεννήτριας οφείλεται στη ατμοσφαιρική σταθερότητα που προκαλείται από τη ακτινοβολική ψύξη. Έτσι όταν το βράδυ αρχίζει και πέφτει η θερμοκρασία, η ταχύτητα του ανέμου κοντά στο έδαφος μειώνεται. Όμως στο ύψος του άξονα μιας ανεμογεννήτριας που βρίσκεται σε μεγάλα ύψη o van den Berg ανακάλυψε ότι η ταχύτητα του ανέμου είναι μέχρι 2,6 φορές υψηλότερη από ότι αναμένονταν από το λογαριθμικό διάγραμμα του ανέμου που δεν λαμβάνει υπόψη τη ατμοσφαιρική σταθερότητα.
Κατά συνέπεια μια ανεμογεννήτρια παράγει περισσότερο θόρυβο απ' ότι αναμένεται. Οι μετρήσεις της συνολικής στάθμης ηχητικής όχλησης στο αιολικό πάρκο του Rhede, έδειξαν ότι η ηχητική στάθμη ήταν έως και 18 dB υψηλότερη τη νύχτα. Οι μεγάλες αποκλίσεις δεν εμφανίζονται μόνο σε σταθερές αλλά -σε μικρότερο βαθμό- και σε ουδέτερες ατμοσφαιρικές συνθήκες (που συναντάμε την ημέρα).

Η μέγιστη αυτή τιμή δεν εμφανίζεται μόνο με υψηλές ταχύτητες ανέμου, συνοδευόμενο από την αυξημένη στάθμη θορύβου του περιβάλλοντος, αλλά ήδη σε σχετικά χαμηλές ταχύτητες (4μ./δευτερόλεπτο στο ύψος 10μ.), όταν δηλαδή στο επίπεδο του εδάφους ο άνεμος δημιουργεί ελάχιστο θόρυβο περιβάλλοντος που κατά συνέπεια δεν καλύπτει το θόρυβο των ανεμογεννητριών. Οι μεγάλες αποκλίσεις εμφανίζονται κυρίως σε ήρεμες νύχτες, με ανεμογεννήτριες να περιστρέφονται με σχεδόν μέγιστη απόδοση. Ο van den Berg σημειώνει ότι είναι μια κατάσταση που παρατηρείται συχνά.

Το αξιοσημείωτο είναι ότι η απόκλιση ανάμεσα στη αναμενόμενη ηχητική όχληση και τη πραγματική είναι σχεδόν αμελητέα μέχρι και τη απόσταση 400 μέτρων από το αιολικό πάρκο, αλλά είναι πολύ μεγαλύτερη σε αποστάσεις μέχρι και 1900 μέτρα.

Στην έρευνά του ο Van den Berg ανακάλυψε και μια δεύτερη σημαντική παράμετρο του θορύβου που προκαλούν οι ανεμογεννήτριες: Ο ήχος τους έχει ωστικό χαρακτήρα. Ο αρχικός παράγοντας για τον ωστικό χαρακτήρα είναι ο γνωστός σφυριχτός ήχος, που αποκαλείται και «θρόισμα των πτερυγίων» (blade swishing) που προκαλείται από την ακανόνιστη πίεση του ανέμου, κάθε φορά που ένα από τα τρία πτερύγια της ανεμογεννήτριας περνά μπροστά από το πύργο της. Αυτή η ακανόνιστη πίεση ευρυζωνικών ηχητικών σημάτων της τάξης του 1-2 dB που δημιουργείται από μια ανεμογεννήτρια, δεν θα μπορούσε να ταξινομηθεί ως ωστικό. Όταν όμως πολλές ανεμογεννήτριες λειτουργούν σχεδόν συγχρονισμένες, τότε οι ηχητικοί παλμοί εμφανίζονται σταδιακά. Έτσι δύο ηχητικοί παλμοί που συμπίπτουν δημιουργούν έναν διπλασιασμό του παλμού (+3 dB), τρεις ένα τριπλασιασμό (+5dB). Πολλές χαμηλής έντασης σειρές ηχητικών παλμών προκαλούν έτσι έναν θόρυβο με έναν απροσδόκητο, σχετικά ισχυρό ωστικό χαρακτήρα όταν οι ανεμογεννήτριες συγχρονίζονται μεταξύ τους. Ο θόρυβος αυτός μοιάζει με το μακρινό θόρυβο ενός πασσαλομπήχτη ή όπως το περιέγραψε ένας κάτοικος «ενός ατελείωτου τραίνου».

Ο van den Berg ολοκληρώνει λέγοντας ότι «ο αριθμός και η σοβαρότητα των καταγγελιών εξηγούνται, τουλάχιστον εν μέρει, από τα δύο κύρια συμπεράσματα αυτής της έρευνας: τα πραγματικά επίπεδα θορύβου είναι σημαντικά υψηλότερα από τα αναμενόμενα, και οι ανεμογεννήτριες προκαλούν έναν ήχο με ωστικό χαρακτήρα.» Σημειώνει επίσης ότι οι μεγάλες ταχύτητες του ανέμου στο ύψος του άξονα τη νύχτα έχουν και ένα πλεονέκτημα: η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας είναι μεγαλύτερη από ότι προβλεπόταν και ευνοεί τον χειριστή της ανεμογεννήτριας.

Ο γδούπος δυναμώνει: Η επίδραση της ατμοσφαιρικής σταθερότητας στο χαμηλής συχνότητας διαμορφωμένο ήχο ανεμογεννητριών

Ο ήχος που εκπέμπεται από μια ανεμογεννήτρια δημιουργείται από διάφορους μηχανισμούς παραγωγής ήχου που σχετίζονται με τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των πτερυγίων της ανεμογεννήτριας και του ανέμου. Κάθε φορά που ένα από τα τρία πτερύγια μιας ανεμογεννήτριας περνά μπροστά από τον πύργο, η γωνία του προσπίπτοντος ανέμου στο πτερύγιο παρεκκλίνει ξαφνικά από τη βελτιστοποιημένη γωνία της μέσης ροής του ανέμου. Αυτό δημιουργεί έναν ήχο χαμηλής συχνότητας (υπόηχος- infrasound) για τον οποίο ως τώρα δεν υπήρξαν αποδείξεις ότι συμβάλει στη ηχητική παρενόχληση.

Η συχνότητα με την οποία τα πτερύγια περνάνε μπροστά από τον πύργο διαμορφώνει έναν καλά ευδιάκριτο, υψηλής συχνότητας, ρυθμικό ήχο: το γνωστό «θρόισμα των πτερυγίων» (Blade swishing). Αυτό που είναι λιγότερο γνωστό είναι το γεγονός ότι η αυξανόμενη ατμοσφαιρική σταθερότητα που συναντάμε τη νύχτα δημιουργεί μεγαλύτερες αλλαγές στη γωνία του προσπίπτοντος ανέμου στα πτερύγια, λόγο της μεγαλύτερης διαφοράς μεταξύ της ταχύτητας του ανέμου που ορίζεται από την περιστροφή των πτερυγίων και την ταχύτητα του ανέμου κοντά στο πύργο της ανεμογεννήτριας. Αυτό προκαλεί μεγαλύτερα τυρβώδη στρώματα αέρος στο χείλος εκφυγής του πτερυγίου, που με τη σειρά τους προκαλούν μια αύξηση της ηχητικής στάθμης του θροίσματος και μια μετατόπιση του ήχου σε χαμηλότερες συχνότητες (infrasound). O van den Berg μέτρησε σε μεμονωμένες ανεμογεννήτριες στο αιολικό πάρκο του Rhede μια αύξηση της ηχητικής στάθμης κατά του «θροϊσματος» από 4 έως 6 dB πάνω από την κατώτερη ηχητική στάθμη, ενώ για το σύνολο του αιολικού πάρκου του Rhede η στάθμη αυξάνεται από 5 dB και φτάνει μέχρι και τα 9 dB.

Ως τότε δεν είχε ερευνηθεί αυτή η επίδραση στη ηχητική παρενόχληση που προκαλούν αυτές οι ισχυρές διακυμάνσεις στη ηχητική στάθμη, αν και -όπως επισημαίνει ο van den Berg- είναι πολύ σημαντική επειδή: Α. Η επίδραση αυτή αποκτά μεγαλύτερη σημασία σε σχέση με τις σύγχρονες, μεγάλες ανεμογεννήτριες και Β. Επειδή όλο και περισσότερος κόσμος θα αναγκαστεί στο μέλλον να ζήσει κοντά σε αυτές τις ανεμογεννήτριες ως αποτέλεσμα της ανάπτυξης των έργων αιολικής ενέργειας.

Επίσης ο van den Berg ανακάλυψε ότι λόγω της ατμοσφαιρικής σταθερότητας της νύχτας, δημιουργούνται εντός ενός αιολικού πάρκου σταθεροί άνεμοι που κάνουν τις ανεμογεννήτριες να περιστρέφονται με παρόμοιες ταχύτητες. Έτσι το «θρόισμα των πτερυγίων» τους συγχρονίζεται και αυξάνει τη γενική ηχητική στάθμη του θροϊσματος. Σε μια περιοχή όπου λειτουργούν δύο ή περισσότερες ανεμογεννήτριες η ενίσχυση αυτή του ήχου σαρώνει πάνω από την περιοχή με μια ταχύτητα που καθορίζεται από την συχνότητα περιστροφής των πτερυγίων. Το μέγεθος αυτής της επίδρασης εξαρτάται από την ατμοσφαιρική σταθερότητα, τον αριθμό των ανεμογεννητριών και τις αποστάσεις από κατοικημένες περιοχές.
Αυτή η επίδραση βρίσκεται σε αντίθεση με αυτό που αναμενόταν μέχρι σήμερα, γιατί υποθέσανε ότι οι ανεμογεννήτριες συμπεριφέρονται ανεξάρτητα η μία από την άλλη.

Η παραπάνω επίδραση εντός του αιολικού πάρκου δεν παρατηρείται εύκολα, αντιθέτως η διαφορά της ηχητικής στάθμης αυξάνεται σε αποστάσεις από 400 μέτρα μέχρι και 1500 μέτρα.
Έτσι η αύξηση της ηχητικής στάθμης του θροίσματος των πτερυγίων δημιουργεί έναν νέο, κυμαινόμενο ήχο. Συνεπώς η συχνότητα με την οποία τα πτερύγια περνάνε τον πύργο είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας στη διαμόρφωση της συχνότητας του ήχου, όπως επιβεβαιώνεται και από τις περιγραφές κατοίκων της περιοχής που λένε ότι οι ανεμογεννήτριες ακούγονται σαν «πιτσίλισμα», «θρόισμα», «χειροκρότημα», «χτύπημα» ή όπως το «κύμα της θάλασσας σε βραχώδη ακτή».
Σε μια σταθερή ατμόσφαιρα οι διακυμάνσεις αυτές του ήχου είναι εύκολα αντιληπτές, αλλά ο ήχος αυτός είναι συνήθως απών ή χαμηλής έντασης σε ουδέτερες ή μη σταθερές ατμοσφαιρικές συνθήκες, όπως κατά την ημέρα. Έτσι μπορεί να μην γίνει αντιληπτός από περαστικούς επισκέπτες, κάτι που συμβάλει σημαντικά στην απελπισία των κατοίκων, που δεν μπορούν να εξηγήσουν σε άλλους το κατά πόσο υποφέρουν από τις ανεμογεννήτριες, γιατί δεν τους πιστεύει κανείς.

Ο Van den Berg ολοκληρώνει ότι δεν είναι ακόμα ξεκάθαρο κατά πόσο αυτός ο κυμαινόμενος χαρακτήρας του ήχου καθορίζει την σχετικά υψηλή παρενόχληση και την απώλεια της ποιότητας του ύπνου. Χρειάζεται περαιτέρω έρευνα με σωστές όμως υποθέσεις σχετικά με τη στάθμη και τον χαρακτήρα του ήχου.
Επισημάνει επίσης ότι για μετρήσεις της ηχητικής στάθμης, η ατμοσφαιρική σταθερότητα πρέπει να ληφθεί υπόψη- κάτι που δεν γίνεται μέχρι τώρα. Η ταχύτητα του ανέμου σε χαμηλά ύψη δεν είναι ένας ικανοποιητικός δείκτης για να βγάλει κανείς συμπεράσματα για την ηχητική όχληση που θα προκληθεί από μια ή και περισσότερες ανεμογεννήτριες. Έτσι, μετρήσεις της ηχητικής στάθμης πρέπει να γίνουν σε σταθερές ατμοσφαιρικές συνθήκες.
Περιοδικό ΕΠΑΘΛΟ της Πελοποννήσου