Απαραίτητο κομμάτι του εξοπλισμού των ζώων για τις αγροτικές εργασίες ήταν η λεμαριά που χρησιμοποιήθηκε στο όργωμα, στο αλώνισμα, στο σβάρνισμα, και σε όποια δουλειά απαιτούσε μεταφορά μέσω τραβήγματος από τα ζώα.

Η λεμαριά γινόταν στα μέτρα κάθε ζώου και απαιτούσε μεγάλη δεξιότητα από τον τεχνίτη που την έφτιαχνε, γιατί από αυτή εξαρτάτο το πόσο καλά μπορούσε να δουλέψει και να αποδώσει το άλογο, το μουλάρι ή το γαϊδούρι. Ήταν ένας αυγοειδής κύκλος που άνοιγε στο επάνω μέρος και έκλεινε με τη σιδεριά που βρισκόταν στο εξωτερικό της λεμαριάς. Στο επάνω μέρος η λεμαριά είχε δύο κλειστούς γάντζους και ένα δερμάτινο λουρί που δενόταν. Τα σίδερα της λεμαριάς ήταν φτιαγμένα από σιδεράδες που γνώριζαν την τέχνη της λεμαριάς, με τις απαιτούμενες καμπές και ζυγισμένη τη θηλιά στο σημείο που χρειαζόταν να δημιουργείται η ισορροπία κάθε αντικειμένου που τραβούσε το ζώο.

Η θηλιά της λεμαριάς στα σίδερα από εδώ και από εκεί ήταν τρύπες που πέρναγαν οι γάντζοι των τραβηχτών. Η λεμαριά ήταν γεμάτη ή με τραγόμαλλο ή με αρνόκουρα στριμμένα τέλεια μέσα στο πέτσινο περίβλημα, που έδιναν τη μορφή της λεμαριάς και έπεφτε πάνω στο σώμα του ζώου, ενώ το προστάτευε από τα σίδερα. Στο κάτω μέρος της λεμαριάς έφτανε στην αρχή του στήθους, ενώ το υπόλοιπο πλεκόταν γύρω από το σβέρκο και τις ωμοπλάτες του ζώου. Στο μπροστινό μέρος το ίδιο σχήμα του δέρματος καλλιεργημένο έκανε εξόγκωμα ραβδωτό που γεμιζόταν με καλαμιά σίκαλης στριμμένη και σφιχτή.
Σε αυτό το ραβδωτό εξόγκωμα στηριζόταν η σιδεριά της λεμαριάς γι’ αυτό το έλεγαν βάση, ενώ πλάγιαζε επάνω στον κύριο όγκο.

Πηγή: Τάκης Π. Ρούνης, Λαογραφικές Πινελιές, Εκδόσεις Φύλλα