Το Γλωσσάρι της
Παραδοσιασκής Αρχιτεκτονικής στο Στεφάνι
Αγκωνάρια
(τα)- Πελεκημένες πέτρες που τοποθετούνται
κυρίως στις τέσσερες γωνίες του σπιτιού.
Ανωγοκάτωγο (Το)
- Ορθογώνια κεραμοσκέπαστη κατοικία με δύο ορόφους: ανώι
και κατώι
Ανώι (Το) -
Ο πάνω όροφος του ορεινού σπιτιού
Απόπατος (Το)
- Το αποχωρητήριο
Ασπριά (Η)-
Το άσπρο χώμα που έχει περίσσεια ανθρακικού ασβεστίου. Πολλές φορές
αντικαθιστά τον ασβέστη.
Αστράχα - Δύο
παράλληλα ξύλα που τοποθετούνται στο τέλος της τοιχοποιίας και πάνω
τους στηρίζονται-καρφώνονται- τα ζευκτά της στέγης
Αυλόπορτα (Η) -
Η πόρτα της αυλής με την "αμπάρα"
Αχούρι (Το)-
Το μέρος του σπιτιού που τρωνε και κοιμούνται τα ζώα
Βαγένι (Το)-
Βαρέλι μεγάλων διαστάσεων ή ξύλινο ή τσίγκινο αυλάκι, που διοχετεύει
το νερό από την κρέμαση στο νερόμυλο
Γαλάρι (Το)-
Η στάνη
Γιούκος (Ο)
- Τα στοιβαγμένα κλινοσκεπάσματα, χαλιά, λιοπάνες, κουρελούδες
Γωνιά (Η) -
Ο χώρος γύρο από το τζάκι
Δίπατο (Το)
ή ανωγοκάτωγο - Ορθογώνια κεραμοσκέπαστη κατοικία με δύο ορόφους:
ανώι και κατώι
Εμπαδόν (Το) -
Ο εσωτερικός χώρος, μπροστά από την είσοδο στο σπίτι
Ζευκτό (Το)
- Το τρίγωνο του ξύλινου πλέγματος της στέγης που σχηματίζεται από
τα ψαλίδια (κόρδες) και τον ελκυστήρα (τράβα)
Ημίπατο (Το)
- Ορθογώνια κεραμοσκέπαστη κατοικία που προσεγγίζει το δίπατο
Θόλος (Ο) -
Η πέτρινη ημικυλινδρική καμάρα κάτω από χειμωνιάτικο και η ονομασία
του αντίστοιχου μέρος στο κατώι
Καλύβι (Το)
- παλαιότερη μορφή κατοικίας, μονόχωρη για ανθρώπους και ζώα
Καμάρα (Η)
- Η θολωτή κατασκευή του κατωγείου και του λιακού
Καμαρούλα (Η)
- Ο μεσαίος χώρος, βοηθητικός συνήθως, και ο μικρότερος σε διαστάσεις
Καταρράκτης (Ο)
- η καταπαχτή επικοινωνίας ανάμεσα στο ανώι και στο κατώι εσωτερικά
Κατώι (Το)
ή κατούγι - Ο ισόγειος χώρος του ορεινού σπιτιού
Κεντρί (Το)
- Η τριγωνική απόληξη του τοίχου της μικρής διάστασης του σπιτιού
Κλειδιά (Τα)
- Η σφηνοειδείς πέτρες της καμάρας
Κοκκινιά (Η)
- Το κόκκινο χώμα, που έχει περίσσεια οξειδίου του σιδήρου
Κόρδες (Οι)
- Τα ψαλίδια, τα λοξά των ζευκτών της στέγης
Κορφιάς (Ο)
- Το κεντρικό μακρύ ξύλο στο ψηλότερο σημείο της στέγης
Κρέμαση (Η)
- Ο αγωγός του νερόμυλου, μέσω του οποίου έτρεχε το νερό από το
χτιστό κανάλι στο βαγένι
Λιακός (Ο)
- Υπαίθριος χώρος- αυλή στο επίπεδο του ορόφου μπροστά από την είσοδο
Ληνός (Ο) -
Το ορθογώνιο ή στρογγυλό πέτρινο πατητήρη
Λούκι (Το) -
Η οριζόντια υδρορροή
Μακρυνάρι (το)
- Ο ορθογώνιος κεραμοσκέπαστος τύπος σπιτιού που τοποθετείται συνήθως
κάθετα στις ισοϋψείς καμπύλες του εδάφους
Μεσάντρια (Τα)
- Τα μεσοχώρια, τα εσωτερικά διαχωρίσματα των δωματίων που αποτελούνται
από καρφωμένες μεταξύ τους σανίδες, από καλάμια επιχρισμένα ή μπαγδατόπηχες
Μονόσπιτο (Το)
- ισόγειος, ορθογώνιος και κεραμοσκέπαστος τύπος σπιτιού
Μπαούλο (Το) -
Σεντούκι ξύλινο ή επενδεδυμένο με τσίγκο, ή μεταλλικό, σε αντίθεση
με την κασέλλα που ήταν πάντα ξύλινη. Το μπαούλο είναι αγοραστό
και πολυτελέστερο από την κασέλα
Νεροχύτης (Ο) -
Ημικυκλικής διατομής εσοχή στον τοίχο, για να τοποθετούν το βαρέλι
ή τη στάμνα του νερού. Έχει τρύπα στον τοίχο για να τρέχουν τα νερά
προς τα έξω
Ντουλαπάκια ή Τρύπες
(Τα) - Τα εντοιχισμένα ντουλάπια
Ξερότοιχος (Ο)
- Ξερολιθιά
Ξυλοδεσιά (Η)
- Ξύλινη ενισχυτική ζώνη με τοίχο ή το ξύλινο δοκάρι που επιστέφει
τους τοίχους και δένει όλη μαζί την ξυλοκατασκαυή της στέγης.
Πατάρι (Το)
- Βοηθητικό ξύλινο επίπεδο που τοποθετείται κατά την κατασκευή της
καμάρας
Πάτωμα (το) - το
ξύλινο δάπεδο ή και η σάλα, μεγάλο επίσημο δωμάτιο του σπιτιού
Πάχνη (Η) -
Το μέρος του σπιτιού που τρώνε και κοιμούνται τα ζώα
Πόρτα (Η) -
Ο χώρος εισόδου στο σπίτι
Πουρί ή Πωρί (Το)
- Πωρόλιθος
Πρέκι (Το) -
ακατέργαστο κορμό δένδρου ή σανίδα που χρησιμοποιείται για το γεφύρωμα
της τοιχοποιίας στα ανοίγματα (πόρτες, παράθυρα)
Πλέχτης (Ο) -
Χώρισμα ανάμεσα στα ζώα και τον άνθρωπο
Σάλα (Η) -
Το μεγάλο, επίσημο δωμάτιο του σπιτιού
Σούγελο (Το)
- Ανοιχτό χτιστό υδραγωγείο
Σουλουβάρι (Το)
- Γούρνα πέτρινη, μέσα στη οποία χυνόταν το νερό της βρύσης
Σούτα ή κολοβή
(Η) - αυτό που δεν έχει αυτιά. Η απόληξη της στέγης χωρίς κεντρί
Στόμιο (Το)
- Το άνοιγμα του φούρνου
Τράβες (Οι) -
Τα οριζόντια ξύλα των ζευκτών της στέγης
Χαγιάτι (Το) -
Καλυμμένη ή όχι βεράντα στην είσοδο του σπιτιού, στην οποία οδηγεί
η εξωτερική σκάλα από την αυλή
Χαμωκέλα (Η)
- Τύπος μονόσπιτου μόνιμης διαμονής με μεγαλύτερες διαστάσεις και
παράθυρα
Χειμαδιό (Το)
- πεδινός, εποχικός χώρος διαμονής για ορεινούς πληθυσμούς
Χειμονιάτικο (Το)
- Το δωμάτιο που έχει πάντοτε τζάκι, όπου ζει περισσότερο η
οικογένεια
Χορί (Το) -
Ασβέστης σε σκόνη ή σβησμένος
Χορήγι (Το)
- Ασβέστης
Χούρχουλη (Η) -
Το αυλάκι του νερού που έφευγε από το νερόμυλο
|