Το Μακρυνάρι

Στο Στεφάνι το παραδοσιακό σπίτι εντοπίζεται κυρίως στη μορφή του στενόμακρου-ορθογώνιου και κεραμοσκέπαστου σπιτιού. Πρόκειται για το λεγόμενο "μακρυνάρι". Το μακρυνάρι (βυζαντινός ο όρος) είναι ένας παμπάλαιος τύπος αγροτικής κατοικίας, χτισμένο με το μεγάλο άξονα κάθετα στις υψομετρικές καμπύλες του εδάφους, με είσοδο πάντοτε στη μακριά πλευρά του- στο Στεφάνι κατά κανόνα προσανατολισμένο δυτικά. Το σπίτι αυτό είναι ένας συμπαγής αυστηρός και λιτός όγκος που εναρμονίζεται με το τραχύ, ορεινό τοπίο. Παραλλαγές του μακρυναριού συναντάμε σε πολλά ορεινά χωριά της Πελοποννήσου, ιδίως της Αρκαδίας. Στο Στεφάνι τα σπίτια χτίζονταν κυρίως από Λαγκαδινούς μαστόρους της Γορτυνίας με ντόπια πέτρα και ξύλο.

Μονόχωρο Μακρυνάρι - Το "Θεοχαρεϊκο"

Στο χωριό συναντάμε και τα τρία είδη του "μακρυναριού": Ένα μονόχωρο μακρυνάρι, ένα είδος "μονόσπιτο", που είναι και το αρχέτυπο των μακρόστενων σπιτιών και έχει μικρές διαστάσεις, δίκλινη στέγη χωρίς καμινάδα. Το "δίπατο" ή "ανωγοκάτωγο" που είναι ο κυρίαρχος τύπος, με τρίκλινη στέγη και στο ψιλότερο σημείο του έχει καμινάδα. Και ένα είδος "ημίπατο" που προσεγγίζει σαν μορφή, χρήση και αντίληψη εξίσου έντονα το μονόσπιτο και άλλοτε το δίπατο και αποτελεί μεταβατικό τύπο ανάμεσα στα δύο άλλα. Τα περισσότερα σπίτια στο Στεφάνι εξελίχτηκαν στο πέρασμα του χρόνου ανάλογα με τις οικονομικές και κοινωνικές ανάγκες των κατοίκων τους.

Το μονόσπιτο είναι ένα μονόχωρο σπίτι με δάπεδο χωματένιο. Αντιστοιχεί ακόμα στη φάση όπου άνθρωποι και ζώα ζουν κάτω από την ίδια στέγη. Έχουν κοινή είσοδο και η επικοινωνία τους είναι οριζόντια και άμεση. Η κάτοψη χωρίζεται σε δύο περίπου ίσους χώρους, το "αχούρι" για τα ζώα και η "γωνιά" για τους ανθρώπους. Ο διαχωρισμός αυτών των χώρων γινόταν με ένα χαμηλό τοίχο και μια υψομετρική διαφορά με 3-4 σκαλιά. Η κοινή πόρτα αντιστοιχούσε στην γωνιά και άνοιγε σε ένα ενδιάμεσο επίπεδο, ίσα να στρίψει ένα ζώο για το αχούρι. Στη γωνιά η οργάνωση ήταν στοιχειώδης. Σ' ένα μικρό πεζούλι αξονικά άναβαν φωτιά και ο καπνός διαχεόταν σε όλο το χώρο και έβγαινε από τα κενά της στέγης. Για την τακτοποίηση των διάφορων πραγμάτων του νοικοκυριού υπήρχαν καθορισμένες θέσεις, χτιστές στους τοίχους: Ντουλαπάκια ή τρύπες.

"Ντουλαπάκια" στο Θεοχαρεϊκο		Πεζούλι- εστία φωτιάς στο ερειπωμένο σπίτι του "Αυγερινού"

Στο ημίπατο διαχωρίζονται σαφώς τα ζώα από την διαμονή των ανθρώπων. Τα ζώα έχουν ιδιαίτερη είσοδο στο "κατώι". Εδώ η εσωτερική επικοινωνία είναι κατακόρυφη και γίνεται με "καταπακτή", το λεγόμενο "καταρράκτη". Αυτός ο τύπος προσεγγίζει τα χαρακτηριστικά του δίπατου. Είναι μεγαλύτερο από το μονόσπιτο, έχει τρίκλινη στέγη και περισσότερα ανοίγματα. Εσωτερικά το "ανώι" είναι σ' ένα επίπεδο και χωρίζεται από το κατώι με ξύλινο πάτωμα. Υπάρχουν και προσθήκες μεσοχωρισμάτων, οι λεγόμενες "μεσάντρες", και καμινάδας.

Ημίπατο Μακρυνάρι του Δ. Παπαιωάννου

Το δίπατο ή ανωγοκάτωγο εκφράζει μια αρκετά διαφορετική αντίληψη για την οργάνωση του χώρου, με κύριο χαρακτηριστικό τη διαφοροποίηση των λειτουργιών. Αντιστοιχεί οπωσδήποτε σε μια νέα φάση οικονομικής και πολιτιστικής ανάπτυξης της κοινωνίας. Το κύριο σπίτι, με την έννοια της ανθρώπινης διαμονής, είναι το ανώι. Το κατώι καλύπτει τις λειτουργίες τις σχετικές με την παραγωγική δραστηριότητα της αγροτικής οικογένειας (στάβλιση, αποθήκευση της συγκομιδής, των εργαλείων, οικιακών αγαθών κλπ.).

Δίπατο Μακρυνάρι του Ε. Σκούρτη

Η επικοινωνία των δύο ορόφων γίνεται βασικά με την εξωτερική σκάλα, που οδηγεί και στην κύρια είσοδο του σπιτιού. Η πέτρινη αυτή σκάλα τοποθετείται στην μακριά πλευρά και καταλήγει στη βεράντα. Η βεράντα είναι πάντοτε στεγασμένη και λέγεται "χαγιάτι", ενώ στηρίζεται άλλοτε σε συμπαγή πέτρινη βάση ή σε θόλο, την "καμάρα". Μερικές φορές όμως λόγω της κλίσης του εδάφους καταργείται η σκάλα και η προσπέλαση στο χαγιάτι γίνεται απευθείας με το στρώσιμο μερικών σανιδιών στο φυσικό έδαφος. Για την εσωτερική επικοινωνία υπάρχει πάντα ένας καταρράκτης για βοηθητική χρήση, κυρίως το χειμώνα.

Χαγιάτι με Καμάρα- Παλαιό Λεγκεϊκο

Σε μερικές περιπτώσεις το χαγιάτι, κυρίως με μονόρριχτη στέγη, είναι χτισμένο από τις δύο πλευρές ενώ η τρίτη πλευρά κλείνει με μια ελαφριά κατασκευή με ξύλινα τελάρα που το καλοκαίρι αφαιρούνται. Το χαγιάτι παίρνει την χρήση μιας πρόχειρης κουζίνας. Στην πίσω πλευρά του ενσωματώνεται ο φούρνος και οργανώνεται μικρή κουζίνα με νεροχύτη και γωνιά μαγειρέματος. Η βεράντα ήταν πάντοτε στολισμένη με γλάστρες με βασιλικό, γαριφαλιές, μολόχες και άλλα λουλούδια που περιπούνταν στοργικά από την νοικοκυρά ή τα κορίτσια της.

Χαγιάτι με ενσωματομένο φούρνο Παλαιό Φεκεϊκο

Το ανώι αρχικά αποτελείται από δύο χώρους: Τη "σάλα", το μεγάλο δωμάτιο που περιέχει την είσοδο, και το "χειμονιάτικο". Το "χειμονιάτικο" είναι ένα επί το πλείστον σκοτεινό δωμάτιο το οποίο θεωρείται κατευθείαν απόγονος προϊστορικών τύπων κατοικίας. Κεντρικά, στον τοίχο της μικρής διάστασης του σπιτιού που είναι συνήθως χωμένη στο βράχο είναι η καμινάδα, ή "γωνιά". Υπάρχουν το πολύ δύο παράθυρα, ένα στο αριστερό τοίχο κάτω από τον οποίο μπαίνει ο νεροχύτης και ένα στο δεξί τοίχο, όπου συνήθως είναι τοποθετημένο το κρεβάτι που κοιμούνται οι γέροι γονείς. 2-3 εντοιχισμένα ντουλάπια, αργότερα και κάποιο έπιπλο, συμπληρώνουν τις ανάγκες εστίασης της οικογένειας.

Γωνιά στο Φεκεϊκο	Γωνιά στο Σελιωτεϊκο

Στην ανατολική γωνιά του χειμωνιάτικου βρίσκεται το εικονοστάσι, σκεπασμένο με το συνήθως άσπρο "εικονόπανο" με κεντημένο σταυρό, και κρεμασμένο μπορστά από αυτό το καντήλι. Δίπλα στο εικονοστάσιο βρίσκεται η στεφανοθήκη, το μπουκάλι με το αγιασμό των Φώτων και ένα σταρένιο κουλουράκι ζυμωμένο από το αλεύρι της καινούργιας σοδειάς καθώς και το λιβανιστήρι. Στα εντοιχισμένα ντουλάπια τοποθετούνται το "γουδί", το "χαβάνι", οι χάλκινες χύτρες ("τεντζερέδες"), οι κατσαρόλες, τα τσουκάλια "κακκάβια". Το μπρίκι, οι κούπες, τα ποτήρια του νερού και του κρασιού, το κιούπι ή "κανάτι" με τον πελτέ και το αλάτι, ο "προζυμολόγος", δοχείο πήλινο με την ζύμη (μαγιά), το "λαδικό" και η μποτίλια για το κρασί. Συναντάμε την πιατοθήκη με τα πιάτα και το δίσκο, την "περουνίστρα" (κουταλοθήκη), και την "σανίδα" με τα καρβέλια.

Εικονοστάσι, στεφανοθήκη και καντήλι στο παλιό Λεγκεϊκο

Το τζάκι είναι σκεπασμένο με το "τσακόπανο". Επάνω του βρίσκεται το μεγάλο ρολόι του σπιτιού, το ημερολόγιο, η λάμπα του πετρελαίου, το κουτί με τα λουμίνια, ένα ανθοδοχείο, το λυχνάρι. Δίπλα στο τζάκι βρίσκονται η μάσσια, η τσιμπίδα, ο φισυχτήρας, η μικρή σκούπα από φτερά κότας ή πόδια λαγού και στον "φουρνόλακα" η "σιδεροστιά" ή "πυροστιά". Το χειμωνιάτικο είναι στρωμένο με κουρελούδες ή λιοπάνες τρίχινες. Τα κρεβάτια είναι γεροδεμένα, ξύλινα ή σιδερένια. Υπάρχει και ένας "γιούκος" με τα πρόχειρα σκεπάσματα, τις κουβέρτες, προκόβες, κουβέρτες τρίχινες από τρίχα γίδας, σκαμνιά γύρω από το τζάκι και ένα χαμηλό στρόγγυλο τραπέζι, ο "σοφράς". Σε μερικά σπίτια βρισκόταν και ένα κασόνι με σιτάρι στο χειμωνιάτικο για να προστατευτεί το σιτάρη από την υγρασία.

Η σάλα ή το "πάτωμα" είναι το επίσημο δωμάτιο τους σπιτιού, ο χώρος προβολής της οικογένειας. Εδώ γίνεται η υποδοχή των ξένων αλλά και ο ύπνος. Έχει περιμετρικά 4-5 παράθυρα, που εξασφαλίζουν πλούσιο φως και θέα. Το δάπεδο είναι ξύλινο και ή επίπλωση λιτή περιορίζεται σε 3-4 έπιπλα: Το τραπέζι "της μέσης", οι καρέκλες, επάνω στο τραπέζι μια φρουτιέρα ή ένα ανθοδοχείο, σταχτοθήκες και μερικές φωτογραφίες σε κορνίζα. Μια ντουλάπα στην οποία φυλάσσονται τα γιορτινά ρούχα. Ένα κρεβάτι που προορίζεται για ξένους. Δίπλα στο κρεβάτι στο τοίχο ήταν κρεμασμένη η "πάντα", ύφασμα λινό ή και βελούδινο με κάποια παράσταση. Ένα μπαούλο ή κασέλα στο οποίο φυλάσσονται τα ασπρόρουχα, στενόνια, μαξιλάρια, χιράμια, τραπεζομάντιλα, ακόμα και παλιές στολές των προγόνων, οι φουστανέλες. Τα "βλάχικα" φυλάσσονται με θρησκευτική ευλάβεια. Στη σάλα βρίσκονται και ο γιούκος με τα καλά ρούχα, προικιά της νύφης που ήρθε στο σπίτι ή προικιά της ανύπαντρης κόρης. Υπήρχε και μεγάλος καθρέφτες, το "νυφοστόλι", και στο τοίχο φωτογραφίες των προσώπων του σπιτιού ή συγγενικά πρόσωπα.

Αργότερα ένα δεύτερο μεσοχώρι απομονώνει τη σάλα από την είσοδο του σπιτιού. Έτσι δημιουργείται ένας τρίτος χώρος, η "εμπαδόν", που λειτουργούσε σαν προθάλαμος. Στη συνέχεια στο χώρο της εμπαδόν, ένα τρίτο μεσοχώρι δίνει ένα πολύ μικρό δωμάτιο, την "καμαρούλα" που υπήρξε αρχικά το εργαστήρι της νοικοκυράς (ο αργαλειός και άλλα σύνεργα της υφαντικής) και κάλυπτε άλλοτε τη λειτουργία του ύπνου και άλλοτε την αποθήκευση οικιακών αγαθών (αλευροκασέλα, "μπλαστήρι", τα "πλευρά" κλπ.). Οι τέσσερις αυτοί χώροι αποτελούσαν και την τυπική κάτοψη του ορόφου του στεφανιώτικου σπιτιού.

Καμάρα στο Σκουρτεϊκο

Το κατώι έχει ξεχωριστή είσοδο από την αυλή, συνήθως μέσω της καμάρας. Αυτή η θολωτή κατασκευή αποτελούσε σημαντικό στοιχείο της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής του Στεφανίου και ανταποκρίθηκε κυρίως στο γεφύρωμα των βατών χώρων του χαγιατιού. Σε μερικά σπίτια τον θόλο το συναντάμε όμως και στην κατασκευή του κατωγιού. Αυτός ο τρόπος κατασκευής του κατωγιού φαίνεται να είναι προγενέστερος του πατώματος, πιθανόν λόγω αφθονίας της πέτρας. Έτσι το κατώι είναι άλλοτε θολωτό μονόχωρο και άλλοτε χωρίζεται από το ανώι με ξύλινο πάτωμα. Ο κενός χώρος που δημιουργούνταν μεταξύ πατώματος και θόλου λειτουργούσε και πολλές φορές σαν κρυψώνα.

Θολωτό κατώι στο σπίτι του Γεβέντου

Το κατώι διαμορφώνεται ανάλογα με την κλίση του εδάφους. Έτσι μερικά σπίτια εκέι όπου η κλήση είναι μεγάλη είναι και τριώροφα, με ένα υπόγειο χώρο να λειτουργεί σαν ψυγείο για την αποθήκευση τυροκομικών και άλλων ευπαθών προϊόντων. Μια πέτρινη σκάλα, συνήθως σκαλισμένη στο βράχο ή ένας ξύλινος καταρράχτης οδηγούν στο υπόγειο, το οποίο καλύπτεται και με ξύλινο πάτωμα, το "πατάτσι". Ο υπόλοιπος χώρος μοιράζεται σε "μπλέχτης", "αχούρι" και "αποθήκη" (εκτός εάν υπάρχουν κοντά στο σπίτι άλλοι βοηθητικοί χώροι). Στο μπλέχτη αποθηκεύανε ζωοτροφές (άχυρο, σανό). Χωριζόταν με ξύλα ή σανίδες από το υπόλοιπο χώρο του κατωγίου, για να μην τα φτάσσουν τα ζώα (άλογα, μουλάρια, γαϊδούρια), που σταβλίζονταν δίπλα στο αχούρι. Στο αχούρι βρισκόταν και η "πάχνη", άλλοτε μεγάλο τετράγωνο, ξύλινο κουτό, στηριγμένο σε τέσσερα πόδια και άλλοτε εντοιχισμένη γούρνα από κονίαμα και πέτρες, όπου τοποθετούνταν η ζωοτροφές για να φάνε τα ζώα. Η στάβλιση των ζώων σστο κατώι γινόταν κυρίως το χειμώνα, προκειμένου να προστατευτούν τα ζώα, που ήταν ανεκτίμητης αξίας για τους αγρότες, από την κλεψιά και τις καιρικές συνθήκες αλλά και για να εκμεταλλεύονται τη ζέστη από τα χνότα των ζώων.

Στο κατώι του παλιού Λεγκεϊκου	Κασόνι στο κατώι του Τσιαποκώστα

Στο κατώι βρικόταν και η αποθήκη, με τα βαρέλια του κρασιού, τα "βαγένια", το κασόνι με τους δημητριακούς καρπούς, τη "λίμπη" (μεγάλο στρογγυλό σιδερένιο ή ξύλινο δοχείο) ή το κιούπι με το λάδι, το "τουλούμι" με τις ελιές, την "κάδη" για το γάλα να φτιάξουν το βούτιρο, τα "βεζιά", τα κανάτια με το χοιρινό κρέας, σακιά με φασόλια, φακές και πατάτες και από το πάτερο κρεμασένα, πλεξίδες σκόρδα και κρεμμύδια, ρόδια, κυδώνια, λιαστές, μελιτζάνες, μεγάλα χειμωνιάτικα κολοκύθια και "μουτζίθρες". Στο Στεφάνι σε όλα τα σπίτια υπήρχε και ο "ληνός" που το έχτιζαν από πέτρες σε σχήμα ορθογώνιο σε κάτοψη και εσωτερικά έβαζαν λάσπη και άχυρα που επικάλυπταν με ασπριά, αφήνοντας στο κάτω μέρος του ένα μικρό άνοιγμα για να φεύγει ο μούστος.

Βαγένια στο κατώι του Σκουρτεϊκου

Άλλοι βοηθητικοί χώροι που συναντάμε στο περίβολο του σπιτιού είναι: το καλύβι, ο φούρνος, το πλυσταριό, το κοτέτσι, ο κουνελιώνας και το γαλάρι. Σε αρκετά σπίτια το αλώνι βρισκόταν δίπλα στο σπίτι. Ο χώρος αυτός κατά κανόνα στηριζόταν σε ξερολιθιά λόγω της κλίσης του εδάφους και ήταν στρωμένος με τετραγωνισμένες πέτρες. Εγκαταστάσεις υγιεινής δεν υπήρχαν αρχικά. Νερό έφερναν από τις βρύσες του χωριού μέσα σε βαρέλια και τα τοποθετούσαν στην "βαρελίστρα". Μέσα στο σπίτι δεν έφτιαχναν ποτέ αποχωρητήριο. Αντί γ' αυτό υπήρξε ένα μικρό κατασκεύασμα με λάκκο, ο "απόπατος", σε μια απομακρυσμένη γωνιά του κήπου ή της αυλής. Τα σκουπίδια τα πετούσαν συνήθως στην "κροπιά", που βρισκόταν σε μια άκρη της αυλής.

Τα ανοίγματα των σπιτιών είναι κυρίως μικρά ενώ βοηθάνε στον προσδιορισμό της χρονολόγησης του σπιτιού- εφόσον δεν έχουν δεχτεί κάποιες μετατροπές. Τα μονόσπιτα και πολλά ημίπατα χαρακτηρίζονται για τις μικρές διαστάσεις των ανοιγμάτων τους (40x60,50x80). Στα δίπατα οι αρχικά μικρές διαστάσεις συνεχώς μεγαλώνουν. Επίσης οι διαστάσεις των ανοιγμάτων εξαρτώνται και από το χώρο του σπιτιού που αντιστοιχεί το άνοιγμα, π.χ. του χειμωνιάτικου είναι μικρότερα από αυτά της σάλας. Το γεφύρωμα της τοιχοποιίας στο υψηλότερο σημείο των ανοιγμάτων γινόταν κυρίως με ξύλινο "πρέκι" είτε από ακατέργαστους κορμούς είτε με σανίδες. Τα κουφώματα είναι ξύλινα. Τα παράθυρα αρχικά είχαν μόνο σκούρα σανιδωτά. Το ίδιο σανιδωτές ήταν και οι πόρτες. Οι εξώστες και τα μπαλκόνια μάλλον είναι μεταγενέστερη επίδραση και δεν ανήκουν στην τοπική παράδοση.

Μπαλκόνι στο σπίτι του "Χανιά"	Ανοίγματα στο Φεκεϊκο

Η στέγη είναι η γνωστή ελαφριά κατασκευή με πλέγμα ξύλων και επικάλυψη με κεραμίδια. Αρχικά στα μονόχωρα σπίτια υπήρξε η πιο απλή κατασκευή της δίρριχτης στέγης που στηρίζεται σε όλο το μήκος των μακριών πλευρών της τοιχοποιίας. Οι στενές πλευρές καταλήγουν σε "κεντρί" (η κορυφή της τριγωνικής απόληξης της τοιχοποιίας). Η τρίρριχτη στέγη, που είναι και η επικρατέστερη μορφή στο χωριό έχει ένα κεντρί, όπου χτίζεται και η καμινάδα της γωνιάς και στην αποκάτω μεριά είναι "σούτα" ή κολοβή. Τα ζευκτά είναι απλά, μόνο με κόρδες και τράβες, είτε με "παπά". Ο "κορφιάς" στηρίζεται στα ψαλίδια χωρίς να ακουμπάει στο κεντρί. Η σύνδεση της στέγης με την τοιχοποιία γίνεται με την "αστράχα" ή "οστράχα". Είναι δύο παράλληλα ξύλα κατά μήκος της τοιχοποιίας, στο τελείωμα της, όπου στερεώνονται τα ζευκτά της στέγης.

Εσωτερική άποψη της στέγης στο Θεοχαρεϊκο - χωρίς "παπά"	Εσωτερική άποψη της στέγης στο Σελιωτεϊκο - με "παπά"

Μέχρι την δεκαετία του 60 υπήρχαν στο χωριό και τρία αρχοντικά. Η αρχιτεκτονική τους ήταν πιο επιβλητική με φρουριακό χαρακτήρα και όψη που διατηρούσε την αρχή της συμμετρίας. Ένα από αυτά, το Παστρεϊκο, το αποκαλούσαν και "ο Πύργος" λόγω της όψης του. Η πρόσοψη τους αποτελείτο από ισόγειο και δύο ορόφους, ενώ η πίσω πλευρά τους, λόγω υψομετρικής διαφοράς, ήταν ισόγεια. Ο τελευταίος όροφος, στον άξονα, είχε έναν ξύλινο εξώστη. Στο κέντρο της κάτοψης του ισογείου βρισκόταν το κλιμακοστάσιο και συμμετρικά του χώροι αποθηκευτικοί. Στον όροφο και στον τελευταίο όροφο βρίσκονταν χώροι διαμονής και ύπνου. Τα σπίτια αυτά ανήκαν σε οικογένειες με σχετικά μεγαλύτερη οικονομική δύναμη. Σήμερα το Καφανταρεϊκο και το Παστρεϊκο έχουν κατεδαφιστεί, ενώ το "Νυφιτσεϊκο" διασώζεται.

Το Παστρεϊκο και το Καφανταρεϊκο- τα δύο αρχοντικά το 1925

Στο Στεφάνι τα πατρογονικά αυτά σπίτια τα αποκαλούσαν πάντα με το όνομα ή το παρατσούκλι του ιδιοκτήτη τους: "Παστρεϊικο","Καφανταρεϊκο", "Σελιωτεϊκο", "Λεγκεϊκο", "Κακαραπεϊκο" κλπ. γεγονός που τους έδινε τη δική τους ξεχωριστή θέση και "προσωπικότητα" μέσα στην μικρή κοινωνία των σπιτιών του Στεφανίου. Κάθε σπίτι αποτελούσε χώρος ιερός, γιατί είχε διαμορφωθεί από την προσπάθεια των γενιών του οικογενειακού μας δέντρου.

Σήμερα βέβαια πολλά από τα παραδοσιακά αυτά κτίσματα του Στεφανίου έχουν εγκαταλειφθεί και παραδοθεί στη φθορά του χρόνου, μιας και συμβολίζουν για πολλούς την φτώχεια του παρελθόντος και η διατήρηση τους θεωρείται περιττή. Αν και τα τελευταία χρόνια στους Στεφανιώτες διαφαίνεται μια τάση προς την διατήρηση, συντήρηση και διάσωση - με φωτεινό παράδειγμα αρχιτεκτονικής όασης το Κακαραπεϊκο- η ευαισθητοποίηση, ενημέρωση και υποστήριξη σε θέματα διατήρησης της πολιτιστικής κληρονομιάς από την τοπική αυτοδιοίκηση είναι ανύπαρκτη. Και αυτό όταν η σωστή αξιοποίηση των κτισμάτων αυτών θα μπορούσε να έχει θετικές οικονομικές και κοινωνικές επιδράσεις τόσο για το Στεφάνι, όσο και για την ευρύτερη περιοχή. Καιρός λοιπόν να μπει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική σε ένα σχέδιο ανάπτυξης και ανασυγκρότησης της υπαίθρου.

Ανακαινίστηκε με σεβασμό στη παράδοση, μεράκι και προσωπική εργασία - Το Κακαραπεϊκο

Βιβλιογραφία: Ελληνική Παραδοσιακή Αρχιτεκτονική, Πελοπόννησος Α', Εκδόσεις ΜΕΛΙΣΣΑ