Πηγές Ζωής

Το νερό, πολύτιμη πηγή ζωής, αποτελούσε και αποτελεί πρωταρχικό αγαθό για την ανάπτυξη τόσο του φυσικού περιβάλλοντος, όσο και του ίδιου του ανθρώπου. Προκειμένου ο άνθρωπος να προμηθεύεται και να χρησιμοποιεί ευκολότερα το νερό δημιουργούσε κατασκευές, όπως οι βρύσες που είχαν ως κύριο σκοπό τη λήψη, τη συγκέντρωση και τη φύλαξη του υπερπολύτιμου νερού.

Στο Στεφάνι σώζονται τέσσερις πετρόχτιστες βρύσες - δείγματα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής, δύο από αυτές σε πολύ καλή κατάσταση. Η μία βρίσκεται στην τοποθεσία "Ρυάκι", περίπου 500 μ. Ν του χωριού. Η άλλη στην τοποθεσία "Πηγαδάκι", δίπλα στο δρόμο που ανεβαίνει για το χωριό. Από την τελευταία υδρευόταν μέχρι την εμφάνιση των γεωτρήσεων όλο το χωριό. Και η δύο είναι κοινόχρηστες και ανάγονται στα τέλη του περασμένου αιώνα. Παλαιότερη βρύση πρέπει να ήταν η βρύση στο Κρανιδά, από την οποία μόνο ερείπια σώζονται σήμερα. Η παράδοση θέλει τη βρύση αυτή να άνηκε σε παλαιό οικισμό που είχε χτιστεί στην τοποθεσία αυτή πριν ακόμα χτιστεί το Στεφάνι.

Οι βρύσες είχαν κυρίαρχη θέση στη ζωή του χωριού γιατί εξασφάλιζαν ότι χρειάζεται μια κοινωνία για να ευημερήσει. Ο σημαντικός και επίσημος ρόλος της βρύσης σε γεγονότα με ξεχωριστή αξία εκφράστηκε και καλλιτεχνικά είτε άμεσα με τον ανάγλυφο ή γλυπτό διάκοσμο της είτε έμμεσα ως θέμα στο δημοτικό τραγούδι. Το όνομα κάθε βρύσης έχει να κάνει με τη θέση, τη μορφή ή και κάποια τοπική παράδοση. Οι βρύσες αυτές είναι μάλλον εξέλιξη της μορφής των τούρκικων κρηνών. Χτίζονταν από κοινές πέτρες και διατηρούσαν το τόξο που σχηματίζει ημικύκλιο και τις κόγχες που γίνονται και ορθογώνιες.Ο τύπος κατασκευής τους είναι ο ανοιχτός.

Οι βρύσες υπήρξαν το κεντρικό σημείο της ζωής των κατοίκων του Στεφανίου. Γυναίκες γέμιζαν το ξύλινο βαρέλι τους με φρέσκο νερό και το φόρτωναν στην πλάτη τους η στο μουλάρι τους και βιαστικές γύριζαν σπίτι τους. Άλλες ήταν απασχολημένες με το ξέβγαλμα της μπουγάδας τους χτυπώντας την απαλά με το ξύλινο κόπανο. Άλλες έπλεναν άσπρα και μαύρα μαλλιά για να υφάνουν στον αργαλειό. Άνδρες και γυναίκες, αγόρια και κορίτσια καβάλα στα γαϊδούρια, μουλάρια ή άλογα τους, τα οδηγούσαν στις βρύσες για να τα χορτάσουν νερό. Σφυρίγματα φωνές, γέλια και τραγούδια γέμιζαν την γύρω ατμόσφαιρα της βρύσης. Οι ερωτευμένοι δεν έχαναν την ευκαιρία να ανταλλάξουν κρυφές ματιές ενώ οι μεγαλύτερες κυρίες έβρισκαν χρόνο για κάποιο κουτσομπολιό. Μέχρι την δεκαετία του 60 περίπου στην βρύση στο Ρυάκι πλένανε και τα προικιά της νύφης μέσα σ' ένα ξεφάντωμα από τραγούδια και αστεία των κοριτσιών.

Ερείπια της βρύσης στο "Κρανιδά"

Με τον ερχομό των γεωτρήσεων και την εμφάνιση του τρεχούμενο νερού στα σπίτια το 70, σταμάτησε η ζωή γύρω από τις βρύσες και το νερό έπαψε να τρέχει για πολλά χρόνια. Πριν δύο χρόνια το χειμώνα όμως η βρύση στο Ρυάκι άρχισε να βγάζει πάλι νερό- ένδειξη ότι αυτά τα μνημεία είναι ακόμα ζοντανά και αξίζουν την φροντίδα και την προστασία μας. Οι βρύσες στο Πηγαδάκι και στο Ρυάκι αποτελούν σπάνια δείγματα της πολιτιστικής κληρονομιάς της ευρύτερης περιοχής.